ΓΕΝΙΚΑ

Η μανομετρία του οισοφάγου είναι μια εξέταση, η οποία παρέχει πληροφορίες για την κινητικότητα του σώματος του οισοφάγου, την λειτουργία και την πίεση των σφιγκτήρων του (ανώτερου και κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα) και τις πιέσεις που δημιουργούνται στο εσωτερικό του οισοφάγου στην ηρεμία και στην κατάποση. Είναι η ιδανική μελέτη για την αξιολόγηση της λειτουργικότητας του οισοφάγου.

Η συμβατική μανομετρία υπάρχει σαν εξέταση εδώ και περίπου 30 χρόνια. Για την συμβατική μανομετρία χρησιμοποιείται ένα μανόμετρο που λειτουργεί με νερό και ένας καθετήρας με 8 κανάλια-αισθητήρες πίεσης. Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε η μανομετρία υψηλής ανάλυσης (high resolution manometry- HRM) η οποία εξαπλώθηκε γρήγορα λόγω σημαντικών πλεονεκτημάτων που παρουσιάζει για τον ασθενή. Στην HRM χρησιμοποιείται και πάλι το μανόμετρο το οποίο μπορεί να λειτουργεί με νερό ή χωρίς και καθετήρες με 36-40 κανάλια-αισθητήρες πίεσης. Τα κανάλια αυτά δεν καταγράφουν την πίεση του οισοφάγου σε ένα μόνο σημείο του αυλού αλλά σε διάφορα σημεία του εκατοστού στο οποίο είναι τοποθετημένα, δίνοντας τελικά έναν μέσο όρο πιέσεων αντιπροσωπευτικό της πραγματικότητας εντός του αυλού και όχι σημειακής πίεσης.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ

Οι κλασσικές ενδείξεις της μανομετρίας οισοφάγου αφορούν ασθενείς με συμπτώματα όπως:

  • Δυσκαταποσία
  • Δυσφαγία μη οφειλόμενη σε κακοήθη νόσο
  • Οπισθοστερνικός πόνος μη καρδιακής αιτιολογίας

Άλλες ενδείξεις της μανομετρίας οισοφάγου είναι:

  • Προεγχειρητική αξιολόγηση της λειτουργικότητας του οισοφάγου σε ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε θολοπλαστική για την διόρθωση διαφραγματοκήλης ή γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης
  • Μετεγχειρητική αξιολόγηση της λειτουργικότητας του οισοφάγου σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε επεμβάσεις που αφορούν τον οισοφάγο ή το στομάχι (π.χ. μετά από θολοπλαστική, μυοτομή Heller, κ.α.)

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΝΟΜΕΤΡΙΑΣ ΥΨΗΛΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

Η μανομετρία υψηλής ανάλυσης, χάρη στον ειδικό καθετήρα που χρησιμοποιεί, ο οποίος φέρει έως και 40 αισθητήρες, καταφέρνει να απεικονίσει τον οισοφάγο και την λειτουργικότητά του με μέγιστη λεπτομέρεια. Έτσι είναι πλέον δυνατή η ρεαλιστική απεικόνιση του οισοφάγου σε μία εικόνα χωρίς να χρειάζεται η μετακίνηση του καθετήρα και η διάσπαση της μελέτης σε τρία μέρη. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της μανομετρίας υψηλής ανάλυσης είναι ό όγκος των πληροφοριών που παρέχονται στον ιατρό, γεγονός που κάνει την διάγνωση σπάνιων κινητικών διαταραχών του οισοφάγου εφικτή. Χαρακτηριστικό αυτού είναι ότι με την μανομετρία υψηλής ανάλυσης δεν υπάρχει πλέον ο όρος μη ειδικές διαταραχές του οισοφάγου, καθώς όλες οι κινητικές διαταραχές μπορούν να ενταχθούν σε κάποιο πλαίσιο. Ένα εξίσου σημαντικό πλεονέκτημα είναι η αισθητή μείωση του χρόνου της εξέτασης σε σχέση με τη συμβατική μανομετρία (5-8 λεπτά HRM vs 20-30 λεπτά συμβατική μανομετρία), καθιστώντας την μανομετρία υψηλής ανάλυσης πιο φιλική για τον εξεταζόμενο και ιδίως για ασθενείς, οι οποίο δεν ανέχονται τον καθετήρα για αρκετή ώρα ή για ασθενείς με αχαλασία όπου η χορήγηση νερού προκαλεί έντονη δυσφορία.

Εκτός από τον εξελιγμένο καθετήρα η μανομετρία υψηλής ανάλυσης χρησιμοποιεί ένα καινοτόμο πρόγραμμα ανάλυσης των δεδομένων, το οποίο εισάγει νέους όρους στην μελέτη του οισοφάγου. Το πρόγραμμα αυτό αλλά και ο ειδικός καθετήρας παρέχουν μια νέα δυνατότητα, η οποία δεν υπήρχε με την συμβατική μανομετρία: αυτή του συνδυασμού της μανομετρίας υψηλής ανάλυσης με την εμπεδησιομετρία του οισοφάγου (=εξέταση που καταγράφει την κίνηση του βλωμού εντός του οισοφάγου) ή την δυνατότητα τρισδιάστατης (3D) απεικόνισης του οισοφάγου και των σφιγκτήρων του, παρέχοντας έτσι συνδυασμό πληροφοριών για την καλύτερη αξιολόγηση του προβλήματος.

Στον παρακάτω πίνακα παρέχονται συγκεντρωμένα τα χαρακτηριστικά της μανομετρίας υψηλής ανάλυσης συγκριτικά με την συμβατική μανομετρία.

Μανομετρία υψηλής ανάλυσης Συμβατική μανομετρία
36-40 κανάλια καταγραφής πίεσης Έως 8 κανάλια καταγραφής πίεσης
Διάρκεια εξέτασης: 5-8 min Διάρκεια εξέτασης: 20-30min
Δεν χρειάζεται η μετακίνηση του καθετήρα γιατί ο οισοφάγος απεικονίζεται ολόκληρος Απαιτεί την μετακίνηση των αισθητήρων κατά 1 εκατοστό και χωρίζεται σε 3 μέρη
Πιο εύκολα ανεκτή από τον εξεταζόμενο, μόνο 10 καταπόσεις με νερό Η ποσότητα του νερού που χορηγείται σε συνδυασμό με τον χρόνο εξέτασης μπορεί να προκαλέσει δυσφορία
Όσον αφορά τον ιατρό, είναι εύκολη στη διενέργεια και στην ανάλυση των αποτελεσμάτων Απαιτεί κάποια εξοικείωση τόσο για την διενέργεια όσο και για την ανασύσταση των δεδομένων από τα 3 μέρη της εξέτασης
Παρέχει τεράστιο όγκο πληροφοριών λόγω της λεπτομερούς καταγραφής Παρέχει μόνο τις βασικές πληροφορίες
Μπορεί να συνδυαστεί και με άλλες μεθόδους όπως η εμπεδησιομετρία ή η τρισδιάστατη απεικόνιση Δεν συνδυάζεται με άλλες μεθόδους
Είναι πιο ακριβή εξέταση σε σχέση με την συμβατική μανομετρία Σχετικά χαμηλό κόστος

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ

Πριν την εξέταση ο ασθενής θα πρέπει να παραμείνει νηστικός και χωρίς νερό για τουλάχιστον 6 ώρες (π.χ. τελευταίο γεύμα το βράδυ και το πρωί προσέρχεται για την εξέταση). Εάν ο ιατρός υποψιάζεται σοβαρή διαταραχή της κινητικότητας του οισοφάγου μπορεί να χρειαστεί την προηγούμενη ημέρα ο ασθενής να φάει μόνο υδαρείς τροφές (π.χ. σούπα). Πριν την τοποθέτηση του καθετήρα, ψεκάζονται τα ρουθούνια και το στόμα του ασθενούς με τοπικό αναισθητικό προκειμένου να μην πονάει. Ο καθετήρας εισάγεται σε ένα από τα δύο ρουθούνια και προωθείται προς το στομάχι.
Ο ασθενής μπορεί να νιώσει μια παροδική δυσφορία στην μύτη (ώσπου να διέλθει ο καθετήρας από τη μύτη στο στόμα) κατά την τοποθέτηση του καθετήρα, αλλά γενικά η εξέταση δεν είναι επώδυνη. Ο ασθενείς μπορεί να αναπνέει, να μιλάει και να καταπίνει κανονικά καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης.

Αφού τοποθετηθεί ο καθετήρας και επιβεβαιωθεί η σωστή θέση του, ζητείται από τον ασθενή να αναπνέει ήρεμα και να μην καταπίνει για 30 δευτερόλεπτα, ώστε να αξιολογηθεί ο οισοφάγος σε ηρεμία. Στη συνέχεια δίνονται στον ασθενή 10 γουλιές νερό, τις οποίες πρέπει να καταπιεί ήρεμα και με μία μόνο καταποτική κίνηση. Μεταξύ δύο διαδοχικών καταπόσεων μεσολαβούν 30 δευτερόλεπτα, ώστε να επανέλθει ο οισοφάγος σε θέση ηρεμίας. Η εξέταση τελειώνει και ο καθετήρας αποσύρεται. Ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στις ασχολίες του άμεσα, χωρίς κανένα περιορισμό.
Επιτρέπεται η λήψη τροφής και νερού μόλις περάσει η επίδραση του τοπικού αναισθητικού στο στόμα (περίπου 20-30 λεπτά).

Η εξέταση είναι ασφαλής. Σπάνια αναφέρεται τάση για έμετο, χωρίς όμως αυτή να είναι ανησυχητική, και παρέρχεται μόλις αφαιρεθεί ο καθετήρας.
Ο κίνδυνος εισρόφησης είναι εξαιρετικά σπάνιος και προλαμβάνεται με τη σωστή θέση του ασθενούς και την ύπαρξη αναρρόφησης.

Τα στοιχεία που καταγράφονται επεξεργάζονται με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Το αποτέλεσμα δίνεται στον άρρωστο άμεσα.