Ορισμός

Ο καρκίνος οισοφάγου είναι μια πάθηση, όπου αναπτύσσονται κακοήθη καρκινικά κύτταρα στον οισοφάγο. Υπάρχουν δύο κύρια είδη καρκίνου του οισοφάγου αναλόγως με το πώς φαίνονται τα κακοήθη κύτταρα κάτω από το μικροσκόπιο. Η πρώτη κατηγορία είναι το αδενοκαρκίνωμα και η δεύτερη το καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων ή ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Πιο σπάνια είδη είναι το σάρκωμα και το λειομυοσάρκωμα.

Επιδημιολογία

Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται κατά την 6η με 7η δεκαετία της ζωής και αφορά το 60% των περιστατικών με συχνότερη θέση εντόπισης τα ανώτερα δύο τρίτα του οισοφάγου. Το αδενοκαρκίνωμα εμφανίζεται σε νεότερη ηλικία και αφορά το υπόλοιπο 40% περίπου των περιστατικών καρκίνου του οισοφάγου. Και οι δύο τύποι εμφανίζονται πιο συχνά σε άντρες παρά σε γυναίκες. Ανεξάρτητα από το είδος το 50-60% των ασθενών που επισκέπτονται τον ιατρό τους και τους διαγιγνώσκεται καρκίνος του οισοφάγου, βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο της νόσου με πολύ μειωμένες πιθανότητες πλήρους ίασης.

Παράγοντες κινδύνου

Το καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων σχετίζεται με το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ. Η συχνότητα αυτού του τύπου έχει παραμείνει αμετάβλητη ενώ του αδενοκαρκινώματος έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Οι παράγοντες κινδύνου του αδενοκαρκινώματος περιλαμβάνουν το φύλο (είναι μεγαλύτερη η συχνότητα στους άντρες), τον οισοφάγο Barrett (την μετάπλαση, δηλαδή του κατώτερου ορίου του οισοφάγου. που συμβαίνει εξαιτίας της παλινδρόμησης του περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο), την παχυσαρκία, την κακή θρέψη και το κάπνισμα.

Συμπτώματα

Ο καρκίνος του οισοφάγου μπορεί για καιρό να διαδράμει ασυμπτωματικός, αλλά εάν δώσει συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:

  • Παλινδρόμηση του φαγητού προς το στόμα
  • Θωρακικός πόνος που δεν σχετίζεται με το φαγητό
  • Δυσκολία στην κατάποση στερεών ή υγρών και αίσθημα ότι το φαγητό δεν κατεβαίνει προς το στομάχι, ότι σταματάει σε κάποιο σημείο
  • Aίσθημα «καψίματος» πίσω από το στέρνο
  • Έμετος με πρόσμιξη αίματος
  • Απώλεια βάρους, κόπωση, αδυναμία

Εξετάσεις που απαιτούνται για την διάγνωση

  • Βαριούχο γεύμα.

Μετά την λήψη ενός σκιαγραφικού υγρού από το στόμα, λαμβάνονται ακτινογραφίες του ανώτερου πεπτικού.

  • Ενδοσκόπηση ανώτερου πεπτικού και λήψη βιοψιών.

Κατά την οισοφαγογαστροσκόπηση ένας σωλήνας, ο οποίος διαθέτει μια μικροκάμερα στην άκρη του διέρχεται από το στόμα προς το στομάχι. Η μικροκάμερα στέλνει την εικόνα σε μία οθόνη και ο ιατρός έχει την δυνατότητα να επισκοπήσει άμεσα την βλάβη και να πάρει κομματάκι από αυτήν για βιοψία. Για την εξέταση αυτή χρησιμοποιείται καταστολή.

  • Αξονική τομογραφία ή μαγνητική θώρακος.

Ιδιαίτερα βοηθητική για την σταδιοποίηση. Αναδεικνύει την έκταση του γειτονικών ή απόμακρυσμένων λεμφαδένων και την ύπαρξη μεταστάσεων στο συκώτι ή άλλα όργανα.

  • Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα.

Η εξέταση αυτή μοιάζει με τη γαστροσκόπηση καθώς ένα ενδοσκόπιο (σωλήνας) εισάγεται από το στόμα του ασθενούς προς το στομάχι. Το ενδοσκόπιο στο άκρο του φέρει ηχοβολέα και όχι κάμερα. Έτσι γίνεται υπέρηχος στον οισοφάγο και μπορεί να αναδειχθεί πιο αξιόπιστα το μέγεθος και η επέκταση του όγκου αλλά και η ύπαρξη διηθημένων λεμφαδένων

  • PET scan (μερικές φορές χρήσιμο για την σταδιοποίηση και για την λήψη της απόφασης για το εάν χρειάζεται ή όχι χειρουργείο)

Σταδιοποίηση

Υπάρχουν 5 στάδια.

  • Στάδιο 0: Τα καρκινικά κύτταρα περιορίζονται στην πρώτη στιβάδα ιστού του οισοφάγου.
  • Στάδιο Ι: Τα καρκινικά κύτταρα έχουν επεκταθεί αλλά δεν καταλαμβάνουν όλο το τοίχωμα του οισοφάγου.
  • Στάδιο ΙΙ: Τα καρκινικά κύτταρα επεκτείνονται ακόμα πιο βαθιά μέσα στο τοίχωμα ή έχουν επεκταθεί στους λεμφαδένες.
  • Στάδιο ΙΙΙ: Τα καρκινικά κύτταρα έχουν καταλάβει όλο το τοίχωμα του οισοφάγου και
  • επεκτείνονται και στα γειτονικά όργανα και λεμφαδένες.
  • Στάδιο ΙV: Τα καρκινικά κύτταρα έχουν επεκταθεί σε απομακρυσμένα όργανα, π.χ. στα κόκκαλα, στο συκώτι, στον εγκέφαλο κ.α.

Θεραπεία

Όταν ο καρκίνος του οισοφάγου είναι περιορισμένος στον οισοφάγο και δεν έχει εξαπλωθεί πουθενά αλλού, το χειρουργείο είναι η καλύτερη θεραπεία. Ο στόχος είναι να αφαιρεθεί ο καρκίνος. Καμιά φορά η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία ή ο συνδυασμός και τον δύο μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί του χειρουργείου ή μαζί με το χειρουργείο για να βοηθήσει στην πιο εύκολη διεξαγωγή του τελευταίου.

Εάν ο ασθενής δεν μπορεί να ανεχθεί το χειρουργείο ή εάν ο όγκος έχει εξαπλωθεί σε άλλα όργανα, η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την μείωση των συμπτωμάτων. Αυτό καλείται παρηγορητική θεραπεία. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις η νόσος θεωρείται μη θεραπεύσιμη.

Άλλες τεχνικές, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουν την ικανότητα του ασθενούς να καταπιεί, περιλαμβάνουν τις διατάσεις του οισοφάγου (καμιά φορά με την ταυτόχρονη τοποθέτηση stent) ή την φωτοδυναμική θεραπεία. Στην φωτοδυναμική θεραπεία, ένα ειδικό φάρμακο εισάγεται με ένεση μέσα στον όγκο, ο οποίος μετά εκτίθεται σε ακτινοβολία. Η ακτινοβολία ενεργοποιεί το φάρμακο, το οποίο επιτίθεται στον όγκο.

Πορεία-Πρόγνωση

Ο καρκίνος οισοφάγου έχει δύσκολη αντιμετώπιση. Όσο μικρότερο το στάδιο τόσο καλύτερη η πρόγνωση. Εάν ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί εκτός οισοφάγου, το χειρουργείο βελτιώνει τις δυνατότητες επιβίωσης. Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται αντί του χειρουργείου σε περιπτώσεις που ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί εκτός οισοφάγου. Για τους ασθενείς που ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί εκτός οισοφάγου, η ίαση δεν μπορεί να επιτευχθεί και η θεραπεία στοχεύει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Παρακολούθηση

Οι ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο οισοφάγου ακόμα και αν το χειρουργείο που έκαναν τους έχει επιφέρει πλήρη ίαση, θα πρέπει να παρακολουθούνται από τον θεράποντα ιατρό τους. Για τον πρώτο χρόνο οι επισκέψεις γίνονται κάθε 3 μήνες, ενώ στη συνέχεια αραιώνουν μέχρι τα 5 χρόνια. Ο ιατρός μπορεί να σας ζητήσει να επαναλάβετε κάποιες εξετάσεις, όπως εξετάσεις αίματος και αξονική τομογραφία.

Πρόληψη

Τα παρακάτω μπορεί να βοηθήσουν να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης του καρκίνου του οισοφάγου εκ πλακωδών κυττάρων:

  • Αποφυγή του καπνίσματος
  • Ελάττωση ή αποφυγή των αλκοολούχων ποτών

Όσον αφορά το αδενοκαρκίνωμα, σημαντικότερος παράγοντας που πρέπει να προληφθεί είναι η ανάπτυξη του οισοφάγου Barrett. Για το λόγο αυτό, άτομα με συμπτώματα γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης θα πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία ή να υποβληθούν σε χειρουργική επέμβαση. Σε περίπτωση ανάπτυξης οισοφάγου Barrett θα πρέπει να ληφθούν δραστικά μέτρα εξάλειψης της παλινδρόμησης για να προληφθεί η ανάπτυξη καρκίνου οισοφάγου.