ΓΕΝΙΚΑ

  1. Διάχυτος ή περιφερικός οισοφαγικός σπασμός (ΔΟΣ/ΠΟΣ)

Ο διάχυτος ή περιφερικός οισοφαγικός σπασμός είναι αρκετά σπάνια κατάσταση. Πρόκειται για διαταραχή της κινητικότητας του οισοφάγου που χαρακτηρίζεται από την περιστασιακή εμφάνιση μη περισταλτικών (ταυτόχρονων) συσπάσεων του σώματος του οισοφάγου. Η ύπαρξη περισταλτικών συσπάσεων αποτελεί και την βασική διαφορά του ΔΟΣ από την αχαλασία, καθώς στην αχαλασία δεν εμφανίζονται περισταλτικές συσπάσεις. Η διαταραχή αυτή μπορεί να αφορά όλο το μήκος του λείου μυϊκού οισοφάγου ή μόνο το περιφερικό τμήμα αυτού.

Η αιτιολογία του οισοφαγικού σπασμού δεν είναι ξεκάθαρη. Υποστηρίζεται πως ο οισοφάγος ασθενούς με διάχυτο οισοφαγικό σπασμό εμφανίζει υπερευαισθησία στην χολινεργική και ορμονική διέγερση, η οποία πιθανότητα διαμεσολαβείται από νευρική δυσλειτουργία. Πιθανή είναι και η συνύπαρξη γενετικού υποστρώματος.

2. Οισοφάγος καρυοθραύστης

Ο οισοφάγος καρυοθραύστης είναι μια αρκετά σπάνια κινητική διαταραχή. Ονομάζεται και υπερτασικός οισοφάγος (hypercontractile esophagus). Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη συσπάσεων με εξαιρετικά υψηλές πιέσεις, οι οποίες όμως έχουν φυσιολογική προωθητικότητα.

Δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως η αιτία που προκαλεί αυτή την κινητική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές σχετικά με την εξέλιξη του οισοφάγου καρυοθραύστη σε αχαλασία και ως εκ τούτου εγείρουν το ζήτημα, αν η πάθηση προκύπτει πρώιμα σε ένα φάσμα κινητικών διαταραχών οι οποίες καταλήγουν στην αχαλασία. Ακόμα έχει υποστηριχθεί ότι η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεσή του.

3. Υπερτασικός κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας (ΚΟΣ)

Η διαταραχή αυτή αφορά αποκλειστικά την πίεση ηρεμίας του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα. Το φυσιολογικό εύρος τιμών της πίεσης ηρεμίας διαφέρει από εργαστήριο σε εργαστήριο. Ασθενείς με υπερτασικό ΚΟΣ εμφανίζουν πιέσεις ηρεμίας του σφιγκτήρα πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα. Η χάλαση του ΚΟΣ μπορεί να είναι φυσιολογική (πλήρης).

Η αιτιολογία του υπερτασικού ΚΟΣ δεν είναι σαφής αλλά φαίνεται ότι μπορεί να σχετίζεται και με χρόνιο ερεθισμό της γαστρο-οισοφαγικής συμβολής από όξινες αναγωγές.

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα συμπτώματα των κινητικών αυτών διαταραχών περιλαμβάνουν:

  • οπισθοστερνικό άλγος μη καρδιακής αιτιολογίας
  • δυσφαγία
  • αναγωγές τροφής ή οπισθοστερνικός καύσος (συμπτώματα ΓΟΠ)
  • απώλεια βάρους

Το θωρακικό άλγος είναι συνήθως το κυρίαρχο σύμπτωμα, και πολλές φορές καθίσταται δύσκολη η διαφοροδιάγνωση του από το άλγος καρδιακής αιτιολογίας. Η δυσφαγία ενδέχεται να είναι λιγότερο έντονη σε ισχύ και με διαλείπουσα συχνότητα. Τα συμπτώματα μπορεί να συνοδεύουν την λήψη καυτής ή παγωμένης τροφής, ή να προκύπτουν αυτόματα. Τα συμπτώματα ΓΟΠ (αναγωγές και οπισθοστερνικός καύσος) δεν είναι σπάνια όπως και η απώλεια βάρους, η οποία οφείλεται στην αδυναμία επαρκούς λήψης τροφής.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Για τη διάγνωση των διαταραχών αυτών απαιτείται:

  • Λήψη ιστορικού

Τα συμπτώματα του ασθενούς μπορεί να καθοδηγήσουν τη διάγνωση.

  • Μανομετρία οισοφάγου

Αποτελεί την εξέταση εκλογής για τη διάγνωση των διαταραχών αυτών.

1. Διάχυτος οισοφαγικός σπασμός

Τα μείζονα μανομετρικά χαρακτηριστικά για τη διάγνωσή του είναι:

  • >10% ταυτόχρονες συσπάσεις με τουλάχιστον μια φυσιολογική περισταλτική σύσπαση κατά τη μελέτη του σώματος του οισοφάγου (δείτε την σχετική εικόνα).

Τα ελάσσονα μανομετρικά χαρακτηριστικά είναι

  • Δίκορφες συσπάσεις
  • Μεγάλη πίεση ή μεγάλη διάρκεια συσπάσεων
  • Αυτόματες συσπάσεις
  • Ατελής χάλαση του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα ή υπερτασικός κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας

2. Οισοφάγος καρυοθραύστης

Τα μείζονα μανομετρικά χαρακτηριστικά για τη διάγνωσή του είναι:

  • Περισταλτικές συσπάσεις με ύψος >180 mmHg στον κατώτερο κυρίως οισοφάγο (δείτε σχετική εικόνα)

Τα ελάσσονα μανομετρικά χαρακτηριστικά είναι:

  • Παρατεταμένη διάρκεια συσπάσεων (>6sec)
  • Αυξημένη πίεση κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα

3. Υπερτασικός ΚΟΣ

Τα μανομετρικά χαρακτηριστικά για τη διάγνωσή του είναι:

  • Υψηλή μέση πίεση ηρεμίας ΚΟΣ (μεγαλύτερη από την μέση πίεση ηρεμίας του 95% του πληθυσμού, στο δικό μας εργαστήριο >26mmHg) (δείτε την σχετική εικόνα).
  • Υψηλή πίεση σύσπασης μετά τη χάλαση
  • Ενδοσκόπηση ανωτέρου πεπτικού

Είναι απαραίτητη για να αποκλειστεί η ύπαρξη οργανικής βλάβης του οισοφάγου.

Πολλοί ασθενείς με υπερτασικές διαταραχές οισοφάγου αναφέρουν συμπτώματα γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης (αναγωγές και αίσθημα καύσου). Στους ασθενείς αυτούς η pH-μετρία του οισοφάγου μπορεί να καθοδηγήσει τη διαφοροδιάγνωση και τη θεραπεία.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Γενικά, η ενημέρωση και η καθησύχαση του ασθενούς για την καλοήθη φύση της ασθένειάς του αποτελεί πρωταρχικό στόχο καθώς η γνώση αυτή βοηθά πολλούς ασθενείς να αντιμετωπίσουν καλύτερα τα συμπτώματά τους και να αποφύγουν τον άσκοπο έλεγχο και το περιττό άγχος.

Φαρμακευτική θεραπεία

  • Αναστολείς διαύλων ασβεστίου (π.χ. νιφεδιπίνη, διλτιαζέμη)

Προκαλούν χάλαση των λείων μυϊκών ινών του οισοφάγου και μειώνουν την πίεση των οισοφαγικών συσπάσεων και του ΚΟΣ. Αρκετές φορές όμως αδυνατούν να ανακουφίσουν τον οπισθοστερνικό πόνο.

  • Νιτρώδη

Ομοίως με τους αναστολείς των διαύλων ασβεστίου. Προκαλούν χάλαση των λειών μυϊκών ινών και μειώνουν την πίεση των οισοφαγικών συσπάσεων και του ΚΟΣ. Αρκετές φορές όμως αδυνατούν να ανακουφίσουν τον οπισθοστερνικό πόνο.

  • Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (π.χ. τραζαδόνη, ιμιπραμίνη)

Μειώνουν το αίσθημα του οπισθοστερνικού πόνου, μεταβάλλοντας την αντίληψη του σπλαχνικού πόνου. Δεν μεταβάλλουν την πίεση των οισοφαγικών συσπάσεων.

  • Σιλδεναφίλη

Είναι αναστολέας της 5-φωσφοδιεστεράσης. Μπλοκάρει την αποδόμηση του ΝΟ στις συνάψεις των λείων μυϊκών ινών, οδηγώντας σε παράταση της χάλασής τους. Έτσι, μειώνει την πίεση των οισοφαγικών συσπάσεων και την πίεση του ΚΟΣ.

  • Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPI’s)

Έχει βρεθεί ότι η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση μπορεί να είναι η αιτία των υπερτασικών κινητικών διαταραχών του οισοφάγου. Έτσι, προτείνεται η χρήση αυτών των φαρμάκων σε κάθε ασθενή με υπερτασικές κινητικές διαταραχές.

Χειρουργική θεραπεία

  • Εκτεταμένη μυοτομή (λαπαροσκοπικά ή ανοικτα) με ή χωρίς μερική θολοπλαστική

Η θεραπεία αυτή δεν χρησιμοποιείται ως θεραπεία πρώτης γραμμής για τις υπερτασικές διαταραχές του οισοφάγου. Επιλέγεται μόνο στην περίπτωση που τα συμπτώματα του ασθενούς επιμένουν ή/και έχουν εμφανιστεί επιπλοκές (π.χ. εκκολπώματα). Η εκτεταμένη μυοτομή καθιστά των οισοφάγο ανίκανο να εκτελέσει προωθητικές συσπάσεις, το οποίο από μόνο του είναι αιτία οπισθοστερνικού άλγους. Για το λόγο αυτό, η επιλογή των ασθενών που θα υποβληθούν σε αυτή την επέμβαση πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Οι υπερτασικές κινητικές διαταραχές του οισοφάγου είναι καλοήθεις παθήσεις. Η πορεία τους δεν είναι διευκρινισμένη. Αρκετές φορές τα συμπτώματα επιμένουν για χρόνια. Σε άλλες περιπτώσεις τα συμπτώματα υποχωρούν και εμφανίζονται ξανά σε περιόδους έντονου stress και άγχους.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

Η μακροχρόνια παρακολούθηση δεν είναι απαραίτητη.